ప్రపంచంలో అతి పెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశంగా భారత్‌కు గుర్తింపు ఉండగా.. అతి పురాతనమైన ప్రజాస్వామ్య దేశంగా అమెరికాకు గుర్తింపు ఉంది. అమెరికా ఎన్నికలు కాస్త భిన్నమైనవి. అగ్రరాజ్యంలో ఎన్నికలు అంటే అన్ని దేశాల్లోనూ ఆసక్తి ఉంటుంది. అమెరికా ప్రెసిడెంట్‌కు విశేష అధికారాలు ఉండటం, అమెరికా తీసుకునే నిర్ణయాలు ఆ దేశ ప్రజలపైనే కాకుండా, ఇతర దేశాల పైనా ప్రభావం చూపే అవకాశం ఉండటమే అందుక్కారణం.
అమెరికాలో ప్రతి నాలుగేళ్లకు ఒకసారి అధ్యక్ష పదవికి ఎన్నికలు జరుగుతాయి. అమెరికా పౌరులై ఉండి, 18 ఏళ్లు నిండిన వారందరూ ఎన్నికల్లో ఓటు వేయవచ్చు. రెండు సార్లు అధ్యక్ష పదవికి ఎన్నికైనవారు, మూడోసారి పోటీ చేయడానికి అవకాశం ఉండదు.
అమెరికా ఎన్నికల్లో రెండు ప్రధాన పార్టీలు రిపబ్లికన్, డెమొక్రాట్ల మధ్య పోటీ నెలకొని ఉంటుంది. కొంత మంది స్వతంత్రులు కూడా పోటీ చేస్తారు. రాష్ట్రాల ప్రైమరీలు, కాకస్ అని పిలిచే ఓటింగ్ ద్వారా రెండు ప్రధాన పార్టీలు తమ అభ్యర్థులను నామినేట్ చేస్తాయి. ఎన్నికలలో పార్టీకి నాయకత్వం వహించే అభ్యర్థులను ఆయా పార్టీల సభ్యులు ఎన్నుకుంటారు. 2024 ఎన్నికల్లో రిపబ్లిక్ పార్టీ తరఫున డొనాల్డ్ ట్రంప్, డెమొక్రటిక్ పార్టీ తరఫున కమలా హారిస్ బరిలో నిలిచారు.
రిపబ్లికన్ పార్టీ అనేది కన్జర్వేటివ్ రాజకీయ పార్టీ. దీన్ని ‘గ్రాండ్ ఓల్డ్ పార్టీ’ (GOP) అని కూడా పిలుస్తారు. తక్కువ పన్నులు, ప్రభుత్వ పరిమాణాన్ని తగ్గించడం, గన్ లైసెన్స్, వలసలు, అబార్షన్‌లపై ఆంక్షలు లాంటి అంశాలు ఈ పార్టీ అజెండాలో ఉన్నాయి.
‘డెమొక్రటిక్ పార్టీ’ అనేది ఉదారవాద రాజకీయ పార్టీ. పౌర హక్కుల పరిరక్షణ, విస్తృత సామాజిక భద్రత, వాతావరణ మార్పులు లాంటి అంశాలు ఈ పార్టీ అజెండాలో ఉన్నాయి.
ఎక్కువ ఓట్లు సాధించినా విజేత కాకపోవచ్చు!
అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికలలో ఎక్కువ ఓట్లు సాధించినా.. కొన్నిసార్లు విజేతలు కాకపోవచ్చు! అవును, ఇక్కడి ఎన్నికల విధానమే అందుక్కారణం. ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లు ఫలితాల్లో కీలకం అవుతాయి. అభ్యర్థులు 50 రాష్ట్రాల్లో జరిగే ఎన్నికల్లో గెలిచేందుకు పోటీ పడతారు. ప్రతి రాష్ట్రంలో జనాభా ఆధారంగా నిర్దిష్ట సంఖ్యలో ‘ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లు’ ఉంటాయి. మొత్తం 538 ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లలో 270 లేదా అంతకంటే ఎక్కువ వచ్చిన వారు గెలిచినట్లు.
ఒక అభ్యర్థి ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లలో మెజార్టీ సాధించడంలో విఫలమై, మొత్తంగా ఎక్కువ ఓట్లు సాధించినా ఎన్నికల్లో గెలవలేరు. 2016లో హిల్లరీ క్లింటన్‌‌కు ఇదే పరిస్థితి ఎదురైంది. ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లలో మెజార్టీ సాధించడమే ఇక్కడ కీలకం.
ఎలక్టోరల్ కాలేజ్
ప్రతి రాష్ట్రంలో జనాభా ఆధారంగా ఎలక్టోరల్ ఓట్లు ఉంటాయి. ప్రతి రాష్ట్రానికి ఇద్దరు సెనేటర్లు చొప్పున 100 మంది సెనేటర్లు కూడా ఉంటారు. రాజధాని వాషింగ్టన్‌లో ముగ్గురు సెనెటర్లు ఉంటారు. అంటే మొత్తం 103 మంది సెనేటర్లు. వీరు కాకుండా జనాభా ప్రాతిపదికన ఎలక్ట్రోరల్‌ కాలేజీలో ఓటేసేందుకు 435 మంది ప్రతినిధులు ఉంటారు. వీరినే ఎలక్టర్లు అంటారు. ఇవన్నీ కలిసి మొత్తం 538 ఎలక్టోరల్ ఓట్లు. అధ్యక్ష ఎన్నికల బరిలో ఉన్న పార్టీలు ఆయా రాష్ట్రాల్లో తమ ఎలక్టర్లను ముందే నిర్ణయిస్తాయి. ప్రజలు ఈ ఎలక్టర్లకే ఓట్లు వేసి గెలిపించుకుంటారు. కాలిఫోర్నియాకు అత్యధికంగా 54, టెక్సాస్‌కు 40 ఎలక్టోరల్ ఓట్లు ఉండగా.. తక్కువ జనాభా గల వ్యోమింగ్‌కు 3 ఎలక్టోరల్ ఓట్లు ఉన్నాయి.
స్వింగ్ రాష్ట్రాలు
అమెరికాలోని 50 రాష్ట్రాల్లో.. 2 రాష్ట్రాలు మినహా మిగిలిన అన్ని రాష్ట్రాలలో ఎక్కువ ఓట్లు సాధించిన అభ్యర్థికి ఆ రాష్ట్ర ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లన్నీ లభిస్తాయి. చాలా రాష్ట్రాలు ఏదో ఒక పార్టీ వైపు మొగ్గు చూపుతాయి. కానీ, ఓ 10 రాష్ట్రాలు మాత్రం ఎటు మొగ్గు చూపుతాయో చివరి వరకూ తెలియదు. అంటే, అక్కడి ప్రజలు తటస్థ వైఖరి అనుసరిస్తారు. వీటిని స్వింగ్ రాష్ట్రాలు అని పిలుస్తారు. ఎన్నికల ప్రచారంలో అభ్యర్థులు ఈ రాష్ట్రాలపై ఎక్కువగా ఫోకస్ పెడతారు.
ఏటా టైమ్ ప్రకారం ఎన్నికలు
అమెరికాలో ఏటా నవంబర్‌లో మొదటి సోమవారం తర్వాత వచ్చే మంగళవారం రోజు ఎన్నికలు నిర్వహిస్తారు. కొత్త అధ్యక్షుడు జనవరి 20న ప్రమాణస్వీకారం చేస్తారు. కొత్తగా ఎన్నికైనవారు జనవరిలో వాషింగ్టన్ డీసీలోని క్యాపిటల్ భవనం మెట్లపై జరిగే కార్యక్రమంలో ప్రమాణ స్వీకారం చేస్తారు. అనంతరం వైట్ హౌస్ (శ్వేతసౌధం) నుంచి కార్యకలాపాలు ప్రారంభిస్తారు. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం, రెండో ప్రపంచ యుద్ధం సమయాల్లోనూ అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికలు ఎలాంటి ఆటంకం లేకుండా టైమ్ ప్రకారమే జరిగాయి.
అమెరికాలో అధ్యక్ష ఎన్నికల పోలింగ్ తేదీ కంటే సుమారు 10 నెలల ముందు నుంచే ఎన్నికల ప్రక్రియ ప్రారంభం అవుతుంది. పార్టీల వారీగా అధ్యక్ష పదవికి పోటీ చేసే అభ్యర్థులు అంచెలంచెలుగా మద్దతు కూడగట్టుకొని చివరికి పార్టీ తరఫున ఒక అభ్యర్థి బరిలో నిలుస్తారు. ఈ తతంగం అంతా కొన్ని నెలల పాటు జరుగుతుంది.
భారత్‌లో మాదిరిగా అమెరికాలో గ్రామగ్రామాల్లో ఎన్నికల ప్రచారం ఉండదు. ముఖ్యంగా టీవీ డిబెట్లలో ప్రధాన అభ్యర్థులు పాల్గొని ఆయా అంశాలపై తమ ఆలోచనలను ప్రజల ముందు ఉంచుతారు. ఆయా రాష్ట్రాల్లో కొన్ని సమావేశాలు నిర్వహిస్తారు.
అధ్యక్షుడితో పాటు ఎవరెవరు ఎన్నికవుతారు?
అమెరికా ఓటర్లు అధ్యక్షుడితో పాటు దేశం కోసం చట్టాలను చేసే కాంగ్రెస్ కొత్త సభ్యులను కూడా తమ ఓటు ద్వారా ఎన్నుకుంటారు. కాంగ్రెస్‌లో ప్రతినిధుల సభ (హౌస్ ఆఫ్‌ రిప్రజెంటేటివ్స్‌), సెనేట్ అనే రెండు సభలు ఉంటాయి. ప్రతినిధుల సభలో 435, సెనేట్‌‌లో 34 స్థానాలకు కూడా అభ్యర్థులు పోటీ పడతారు. ఈ రెండు సభలు చట్టాలను ఆమోదిస్తాయి. రెండు సభలలో నియంత్రణ పక్షం అధ్యక్షుడితో విభేదిస్తే.. వైట్‌హౌస్ ప్రణాళికలను అడ్డుకునే ఆస్కారం ఉంటుంది.
విజేతను ఎప్పుడు ప్రకటిస్తారు?
అమెరికాలో బ్యాలెట్ పద్ధతి ద్వారా ఎన్నికలు నిర్వహిస్తున్నారు. పోలింగ్ పూర్తైన రోజు సాయంత్రం నుంచే కౌంటింగ్ ప్రక్రియ ప్రారంభం అవుతుంది. 2020లో ఓట్లను లెక్కించడానికి కొన్ని రోజుల సమయం పట్టింది. అందువల్ల ఫలితాల ప్రకటన ఆలస్యమైంది. ఎలక్టోరల్ కాలేజీకి ఎంపికైన ప్రతినిధులు (ఎలక్టర్లు) డిసెంబరు 17న సమావేశమై అధ్యక్షుడిని ఎన్నుకుంటారు.
